به گزارش نماینده، امروزه سر و کار مردم با بانک و وامهای آن آنقدر زیاد شده است که بعید است کسی دغدغه حلال و حرام داشته باشد و برایش سوال نباشد که کدام یک از وام های بانکی حلال و کدام دارای اشکال شرعی است.
یکی از کارهایی که برخی صندوق ها و موسسات انجام می دهند این است که برای دریافت وام شرطی می گذارند. شرط این است که مثلاً فلان مبلغ پول را باید تا فلان مدت در بانک بگذاری تا بعد به تو وام بدهیم. در واقع می شود وام به شرط سپرده گذاری. از طرفی در قبال این سپرده هیچ امتیاز و سودی هم به وام گیرنده نمی دهند. حال آیا این شرط صحیح است یا خیر؟
در استفتائات مقام معظم رهبری می خوانیم:
س: اينجانب براى خريد خودرو از صندوق قرض‌الحسنه مبلغى را به عنوان وام درخواست نموده‌ام، صندوق پرداخت مبلغ مذكور را مشروط به باز نمودن حساب با موجودى مبلغ يك ميليون تومان اعلام داشته، ضمن اينكه اين مبلغ تا پايان پرداخت اقساط وام (۴۸ ماه) قابل برداشت نبوده و هيچ سودى هم در قبال اين مبلغ به دريافت كننده وام پرداخت نخواهد شد.
خواهشمند است بفرماييد وجه شرعى اين امر چگونه است؟
ج) اگر پرداخت وام در قرارداد وام مشروط به سپردن مبلغى به صندوق باشد، چنين قراردادى ربوى و حرام است، ولى اصل قرض صحيح و پول قرضى حلال است، و چنانچه از باب تخصيص اعطاى وام به كسانى باشد كه در صندوق سپرده دارند، اشكال ندارد.
سه نکته کاربردی:
* اگر پول براى مدتى نزد صندوق به صورت سپرده بلند مدت یا کوتاه مدت بماند، به اين شرط كه صندوق هم بعد از آن مدت، وام تسهیلات بانکی، یعنی بانک مبلغی به عنوان خرید ماشین یا مسکن یا مضاربه به دارنده حساب سپرده بدهد و در اختيار او قرار دهد، اين شرط در حكم ربا نبوده و مطابق فتوای رهبر انقلاب اشکالی ندارد.
** آیت الله العظمی مکارم شیرازی معتقدند در صورتى که این شرط به نفع سایر وام گیرندگان باشد، اشکالى ندارد ولى اگر براى استفاده وام دهندگان باشد، جایز نیست.
*** اما چطور می شود این شرط به نفع سایر وام گیرندگان باشد؟ گاهی صندوق ها از این سپرده برای کار و کسب درآمد استفاده نمی کنند بلکه با این سپرده ها می توانند به افراد بیشتری وام بدهند. در واقع به این شکل همه وام گیرندگان را نیز در کمک به قرض الحسنه شریک نموده اند. در این صورت این شرط به نفع وام گیرندگان خواهد بود و اشکالی ندارد.
منبع: تراز